Osmanlı Devleti'nin 18.yy'dan itibaren bozulmaya başlayan vergi sisteminin yeniden düzene konulması ve devletin gelir kaynaklarının tespit edilebilmesi için II. Mahmud döneminde bir takım ıslahat çalışmaları yapılmıştır. Bu doğrultuda evvela devlet içerisindeki nüfusun belirlenmesine karar verildi ve Padişah'ın emriyle devlet genelinde bir nüfus sayımı yapıldı.

Bu nüfus sayımının yerel düzeydeki yansımalarını görebilmek amacıyla araştırmamıza konu olan ve Başbakanlık Osmanlı Arşivleri'nde Nfs. d koduyla 1143 numarada kayıtlı bulunan Rize Nüfus Defteri'ni incelemeyi kararlaştırmış olduk. Defter; sayımın yapıldığı dönemde Rize kazasına ilişkin erkek nüfus, halkın kullandığı isimler, şahısların özür durumları ve sayımı yapılan şahısların fiziksel özellikleri, yatay ve dikey nüfus hareketleri gibi pek çok detaya dair veriler içermektedir.