İlk olarak Türkiye Yayınevi tarafından yayımlanan ve Tahsin Demiray'ın gayretleri neticesinde
hayata geçirilmiş bir tarih yazımı projesi olan Canlı Tarihler serisi neşredileli 80 yıl oldu. Son
yüzyılın kültür, sanat, düşünce ve siyasi hayatına damga vurmuş portrelere dair hatıraların
fasiküller halinde yayımladığı bu seri; yakın tarihimize, kültürümüze ve memleket
meselelerimize dair önemli bir kaynak olma vasfını daima korumuştur. Hem araştırmacılara
hem de pek çok okura ilham verecek ve ufuk açacak mahiyette bilgiler ve tecrübeler
nakleden Canlı Tarihler serisi, onlarca değerli isme fasiküller dahilinde yer vermiştir. Bu
fasiküllerin her biri vesikalar ile desteklenmiş birer hatırat hüviyetindedir. Canlı Tarihler'in
Büyüyenay kitaplığına katılacak ikinci eserinde Mehmed Ali Aynî’nin Hatıraları yer almaktadır.
Son dönem Osmanlı ve erken dönem Cumhuriyet tarihinin çok yönlü mütefekkirlerinden biri
olan Mehmed Ali Aynî (1869-1945); maârif müdürlüğü, muallimlik, idâdî ve sultânî
müdürlüğü, istatistik kalemi başkâtipliği, mektupçuluk, mutasarrıflık, valilik, Dârülfünûn
müderrisliği gibi çok çeşitli memuriyet ve idareciliklerde bulunmuş, aynı zamanda bu yoğun
hayatına sığdırdığı 35'e yakın telif ve tercüme eser, pek çok makale, çıkardığı veya
çıkartılmasına yardımcı olduğu dergilerle de kendisinden geriye sorumluluk sahibi bir aydın
portresi bırakmıştır. 1913'te Trabzon valiliğinden emekli edilene kadar Halep, Yemen,
Diyarbakır, Kosova, Kastamonu, Sinop, Taiz, Amâre, Balıkesir, Lazkiye ve Yanya gibi Osmanlı
coğrafyasının çok çeşitli noktalarında görev yapan Ayni; bu bölgelerde halkın sosyal,
ekonomik ve kültürel durumlarını incelemiş, aşiretler arasında dolaşmış, özellikle Bulgarlar ve
Ermeniler gibi ayrılıkçı etnik grupların faaliyetlerine karşı ciddi bir mücadele yürütmüştür.
Bu bakımdan Hatıralar, Aynî'nin entelektüel dünyasına nüfuz edebilmek, tecrübelerini
değerlendirebilmek ve de yakın tarihimizi daha isabetli bir şekilde anlayabilmek için oldukça
önemlidir. Bu hatıralar, yaklaşık 80 yıl sonra dipnotlar ile zenginleştirilmiş olarak
okurlarımızla yeniden buluşuyor.