“II. Meşrutiyet devrinin son derece renkli simalarından biri olan Rıza Tevfik, özellikle
1922-1943 yılları arasında Amman ve Cünye’de (Lübnan) geçirdiği sürgün yıllarında aile
fertleriyle birlikte dost, akraba, arkadaş ve tanıdıklarına yüzlerle ifade edilebilecek sayıda
mektup yazmış, aynı şekilde kendisine de yüzlerce mektup gönderilmiştir. Rıza Tevfik’in,
yaşadığı dönemin sanat-edebiyat, kültür ve siyaset hayatında oldukça geniş bir çevresi
bulunması dolayısıyla, bunların birçoğu devrin tanınmış şahsiyetleri ile karşılıklı olarak yapılan
muhaberattan meydana gelmektedir. Gerek kendi yazdıklarını gerekse kendisine gelenleri
büyük bir itina ile muhafaza eden ve sürgün dönüşü beraberinde getiren Rıza Tevfik’in
vefatından sonra, eşinin İstinye’de ikamet ettiği evin bir su baskınına uğraması sonucu,
mektupların bir kısmı çamura batmış bir halde zâyi olmuş, kurtarılabilenler ise mümkün
olduğunca temizlendikten sonra 90’lı yıllarda torunu Rıza Başikoğlu tarafından bana emanet
edilmişti…
Bilindiği gibi mektuplar, doğrudan doğruya iki kişi arasında karşılıklı olarak iletişimi
sağlamaları dolayısıyla, aynı zamanda mahrem sayılabilir. Ancak bizim burada yayımladığımız
mektuplarda mahrem sayılabilecek herhangi bir şey bulunmadığı gibi, tam aksine, devrin bazı
siyasî, dinî, sosyal ve edebî meselelerinin ele alınmış olması dolayısıyla ayrı bir önem
taşımaktadır. Mektuplar hakkında bir takım açıklamalar yapmadan onları olduğu gibi
yayımlamanın fazla bir şey ifade etmeyeceği kanaatiyle, hemen bütün mektupların niçin ve
ne münasebetle yazıldığını açıklayarak devrin şartları dahilinde anlaşılmalarına da yardımcı
olmaya çalıştım.
Burada yer alan mektupların Abdülhak Hâmid, Mîzancı Murad, Ali Ekrem Bolayır,
Halide Edib Adıvar, Sâtı el-Husrî, Ali Cânib Yöntem, Refik Halid Karay, Akçuraoğlu Yusuf,
Müftüoğlu Ahmed Hikmet, İbnülemin Mahmud Kemal İnal, Refî Cevad Ulunay, Orhan Seyfi
Orhon, Ürdün Kralı Emir Abdullah, Hasan-Âli Yücel, Sadettin Kaynak ve E. E. Ramsaur gibi
devrin 50’den fazla tanınmış şahsiyetinin kaleminden çıkmış olması, bunların önemini daha
da arttırmaktadır.”
Büyük bir kısmı yakın devir Türk edebiyatı, kültür ve siyasî tarihinin çeşitli meseleleri
üzerine kaleme alınmış olan bu mektupların ilim dünyamızın müdekkik kalemi Abdullah
Uçman tarafından yayına hazırlanmış olması da ayrıca okurlarımız için bir şans.