Kiralık Konakromanı aslında neyi anlatmak istiyor? Aileninçözülüşünü mü, konak hayatının çöküşünü mü, imparatorluğundağılmasını mı?Bu soruya Hepsini birden! cevabını vermemiz mümkündür. HakkıCelis, Boş bir odada saatlerce Klodel'in şiirlerini inşat eden o çocuk,sadeleştirme operasyonundan sonra Verlaineşiirlerini inşat eder
olmuştur (s. 153). Bu değişikliğin arkasında özel bir kasıt arayalımmı? Acaba PaulClaudel (1868-1955) koyu bir katolik olduğu içinKiralık Konak'tan kovulmuş olabilir mi?

Acaba Kiralık Konak romanının basımında gösterilen özensizlikteve bu özensizliğin giderek artmasında bu resmîliğin de bir payı varmıdır?

Bu soruya üzülerek evet cevabını verebiliriz. Çünkü ülkemizderesmî işler, öteden beri bir tür dokunulmazlık, tartışılmazlık zırhıylakuşatılmıştır. Bu durum, o işleri değerli ve saygın bir konumayükseltmez. Tam tersine, geçici olarak tahammül edilmesi gereken
bir gösteriye, gösterişe, angaryaya dönüştürür. Angaryadandüzgün ürün çıkmaz.