Hakîm, ârif ve âlim, yani İslâm kültür ve medeniyetinin öncüleri, insana ve topluma faydalı olan bir ilim ve ahlâk anlayışına taliptirler.
Kültürümüzde ilim, âlim, bilgi ve bilgin nebevî bir ruh taşır. Âlimler, hakikatin dünyevî sırlarını çözmeye çalışırken; ötelerin ötesinin bilgisine tâlip olan ârifler, marifetullaha nâil olmak için gayret sarf etmişlerdir.
Zâhirî ilimlerin tâlibi ve âlimi olarak Mevlânâ Celâleddin-i Rumî, bu aşkla, hocası, dostu ve mihmandarı bir başka âlim ve ârif Şems-i Tebrizî’yle karşılaştı. Buluşma iki ummanın bir araya gelmesi gibiydi. Yolları ve tarikleri başka olsa da, ana hakikat merkezi tevhidin âşıkları olarak, aşkın seyahatinde yoldaş oldular. Rollerin ve makamların zaman zaman yer değiştirdiği, kimliklerin sırlarla hemhal olduğu vahdetin şarabından beraberce yudumladılar.
Hakikatin âşık ve tâliplileri, aşkın şarabından tadabilmek için Mevlânâ ve Şems’in ilimden irfana olan yolculuğunu rehber alarak, ilâhî ve nebevî ilkeleri yeryüzünün çeşitli coğrafyalarında gerçekleştirmeye çalışmaktadırlar.