Bu kitap, Osmanlı Tetkikleri şeklinde tasarladığımız serinin ilkini oluşturmaktadır. Eser, Osmanlı'nın iki şeyhulislamı ve bir müderrisini konu edinmektedir. Bu üç şahsın ortak noktaları, hem Erzurumlu olmaları, hem de Osmanlı din öğretimine katkıda bulunan din ilimleri otoriteleri olmalarıdır.

Şeyhulislamlardan biri, 1861-1920 yılları arasında yaşamış, dönemin dini ve siyasi alanlarında etkili olmuş olan Musa Kazım Efendidir. Diğeri ise 1639-1703 tarihleri arasında yaşamış olan Sultan 3. Mustafa'nın hocası Feyzullah Efendi'dir. Her iki şahıs, Osmanlı dini ve siyasi alanda çok etkin olan; her ikisi de hazin bir şekilde hayata veda eden birer şahsiyettir. Her iki şahsın hayatlarını ve eserlerini iki çalışmada sunduk. Ayrıca Feyzullah Efendi'nin kendi eliyle yazılmış bir otobiyografisi, bir de şeceresi bulunmaktadır. Bu iki eserin tenkitli neşrini yaptık.

Üçüncü şahsımız ise Osmanlı müderrisi İspirli Ömer Efendi'dir. Bu şahsın hayatı ve eserlerini ale aldık. Çalışmanın ilim dünyasına bir nebze katkı sağlaması dileğiyle...